Liana Jager, Renate van der Werf, Marco Goudriaan en Marielle Herreveld, Initiatiefnemers
Petitie ‘Geen gif in de Lek’
Met onze petitie willen wij waarschuwen voor vergunningen die momenteel in de maak zijn bij de provincie. Het betreft vergunningen voor ‘indirecte lozingen’ van PFOA en GenX door het Dordtse bedrijf Chemours.
Deze 'indirecte lozingen’ vinden plaats bij afvalverwerkers van Chemours en vallen buiten de bestaande vergunningen. De aanvraag om deze lozingen te legaliseren wordt behandeld door o.a. de provincie Zuid-Holland, omdat deze beslist over de omgevingsvergunning van Chemours.
Deze vergunningen voor PFOA en GenX zouden niet afgegeven moeten worden, omdat deze stoffen in 2019 door het Europees Agentschap voor Chemische stoffen (ECHA) recentelijk zijn geclassificeerd als ‘zeer zorgwekkende stoffen’ die mogelijk ernstige gezondheidseffecten veroorzaken (wordt momenteel onderzocht door het EU-project: Human Biomonitoring for Europe HBM4EU), niet afbreken in het milieu, zich snel en makkelijk verspreiden in het milieu én heel moeilijk te verwijderen zijn uit (grond)water. Link naar petitie
Nieuwe wetgeving in zicht
De regels voor het lozen van PFOA en GenX zijn in de afgelopen jaren al flink aangescherpt. In de praktijk ontbreekt echter het toezicht op de afvoer en verwerking van deze stoffen.
In het NOS journaal van 5 december 2019 erkent gedeputeerde Floor Vermeulen van de Provincie Zuid Holland dat er geen zicht is op de afvalstromen. Het Dordtse bedrijf Chemours is patenthouder van PFOA/GenX. In de afgelopen jaren is de directe uitstoot hiervan sterk teruggebracht, maar van ruim 95% van hun filterafval is niet duidelijk waar dit uiteindelijk blijft.
Onderzoek door Inspectie Leefomgeving en Transport bracht dit in 2018 en 2019 aan het licht: het toezicht op Chemours is ver onder de maat. Daarbij worden de stoffen PFOA en GenX op steeds meer locaties in Nederland aangetroffen, tot aan Brabant en Limburg toe. In 2017 had het waterbedrijf Oasen al aandacht gevraagd voor de ophoping van chemische stoffen in het milieu. Specifiek ging dit over PFOA en GenX, omdat de waterzuivering deze stoffen niet kan reinigen. Via het rivier- en grondwater komen die 1 op 1 in ons drinkwater terecht. Oasen sprak toen over een ‘wezenlijke dreiging’ voor het toekomstige drinkwater.
De betrokken ministers (Van Veldhoven, Van Nieuwenhuizen) willen het probleem van PFAS-vervuiling zoals PFOA en GenX daarom structureel gaan aanpakken. Zowel op landelijk als EU niveau komt er een wettelijk verbod op PFOA/GenX en de uitstoot moet worden uitgefaseerd naar ‘nul-emissie’. Dit plan vergt echter een eenduidige aanpak voor alle schadelijke PFAS-stoffen in de EU. De invoering ervan kan daarom nog enkele jaren in beslag nemen.
Juridische consequenties
Totdat deze EU-regelgeving van kracht wordt, zal er op lokaal niveau al kritisch gekeken moeten worden naar milieuvergunningen die bij de provincie worden aangevraagd: zijn die straks onder de nieuwe regels nog wel houdbaar? Juridische aansprakelijkheid speelt hierbij een belangrijke rol: wie draagt de verantwoordelijkheid en kosten van grond(water)vervuiling?
Lozingen zonder vergunning, ofwel een ‘milieudelict’, blijven het probleem van de producent. Maar wanneer een niet-vergunde vervuiling wordt ‘gelegaliseerd’ door Rijkswaterstaat of de provincie, dan worden de lozingen het probleem van de gemeenschap. In het geval van PFOA en GenX is dit een zeer kostbaar probleem. De vervuiling uit het verleden in o.a. Lekkerkerk en Gouderak liggen hierbij nog vers in het geheugen. Spreek u uit vóór veiligheid! Om deze ‘last minute’-vergunningen voor onomkeerbare vervuiling te voorkomen, verzoeken wij alle gemeenten in Nederland om zich uit te spreken tegen legalisatie van PFOA en GenX lozingen. We delen hierin allemaal hetzelfde belang: schone rivieren en schoon drinkwater. De verantwoordelijkheid van grond- en watervervuiling mag niet worden afgeschoven op de gemeenschap.
Bronnen:
- European Chemicals Agency (ECHA)
- Europees Agentschap voor chemische stoffen: uitvoering van Europese wetgeving voor chemische stoffen. GenX aangewezen als ‘zeer zorgwekkende stof’ door ECHA 2019.
- Jaarverslag REACH 2018
- Bureau REACH van het RIVM ondersteunt en adviseert de overheid over de uitvoering van Europese wetgeving inzake chemische stoffen.
- Europees Milieu Agentschap (EMA). Verzamelt en deelt informatie over effecten van chemische stoffen op milieu.
- Emerging chemical risks 2019 (volledig rapport) - EMA
- Emerging chemical risks 2019 (korte uitleg) - Waterbriefing Global
- Kaderrichtlijn Water (KRW) - RIVM
- De Kaderrichtlijn Water (KRW) stelt richtlijnen vast voor de onttrekkig en kwaliteit van drinkwater.
- Ontwikkelingen in wetgeving van lozing oppervlaktewater sinds 2002
- Wetgevingsoverleg Water 2019
- Rapport Vewin 2019
- Drinkwaterbedrijven bezorgd over kwaliteit bronnen (Waterforum 2019)
- Drinkwaterbedrijven bezorgd over kwaliteit bronnen (VeWin 2019)
- Onderzoek VU Amsterdam: hoge waarden GenX in Papendrechts leidingwater
- Grondwatervervuiling door GenX is niet meegerekend in ‘Monetaire Milieuschade Nederland’ (UvT 2018)
- Snelle verspreiding GenX (Zembla 2017)
- Onduidelijk waar afval Chemours blijft
- Onvoldoende zicht op verspreiding GenX - ILT 2019
- Afvalverwerkers worden niet geïnformeerd over GenX
- Rapport Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) 2018 - Afvalstromen Chemours
- Rapport Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) 2019 - Vervolgonderzoek afvalstromen Chemours
