De gemeente heeft de afgelopen anderhalf jaar in het geheim een procedure gevoerd én verloren. Volgens de gemeente (lees hiervoor de (coalitie) meerderheid in de raad) had de gemeente het gelijk aan haar kant. Om dat te bewijzen zijn er bakken met geld uitgegeven aan rapporten, juridische advisering en ambtelijke inzet. Parallel aan de samenwerkingsovereenkomst GKN Fokker – Gemeente Papendrecht bestaat een binnengemeentelijk verschil van inzicht met betrekking tot de vraag of de gevolgde procedures door de gemeente correct zijn doorlopen.
De oppositiepartijen waren van meet af aan kritisch over de hele gang van zaken. Omdat er in deze zaak politieke en bestuurlijke misstappen zijn begaan geven wij voor zover nodig enige context, die onder andere teruggaat op besluitvorming door de gemeenteraad van zeven jaar geleden. Om precies te zijn op 13 oktober 2016 heeft de gemeenteraad een aantal documenten ter zake van hoe om te gaan met integriteit vastgesteld, waarvan onder andere deel uitmaakten de ‘Uitvoeringsafspraken Integriteit’ als uitvoering van de Gedragscodes Integriteit raadsleden en duo-raadsleden van de gemeente Papendrecht. Bij deze uitvoeringsafspraken gelden principes, rollen, procedures, communicatie én leren. Deze zijn keurig gerangschikt in aparte hoofdstukken en ze zijn geldend tot op de dag van vandaag.
Wat is er misgegaan in de toepassing van de correcte procedures, waarbij de gemeente uiteindelijk aan het kortste eind heeft getrokken? Nadat er kennelijk een melding was gedaan zijn de drie principes van de Uitvoeringsafspraken Integriteit, vastgesteld door de gemeenteraad, niet correct toegepast. Allereerst het principe van de Onpartijdige handhaving. Daarin staat duidelijk opgeschreven: ‘het verschil oppositie en coalitie zou in de handhaving geen rol mogen spelen’. Wat is er feitelijk gebeurd? De wnd. burgemeester heeft in december 2021 een geheime vergadering uitgeschreven tijdens welke vergadering de aanwezige coalitiefracties een politiek besluit hebben genomen tot het laten doen van een onderzoek. Dit besluit is genomen in strijd met het eerste principe. Ten tweede is niet terughoudend genoeg omgegaan met publiciteit rondom de melding, want doordat de wnd. burgemeester deze zaak in een geheime vergadering aan de orde is gaan stellen werden de raadsleden geïnformeerd. Deze zaak kwam destijds weliswaar niet in de publiciteit. Door deze gang van zaken was ook een Onpartijdige handhaving niet meer mogelijk en ten derde is afgeweken van de benodigde zorgvuldigheid.
Volgens de Uitvoeringsafspraken Integriteit dient er eerst een objectief onderzoek te volgen als daartoe aanleiding bestaat. Het objectieve onderzoek was een resultante van politieke besluitvorming en voldeed daardoor niet aan de afspraken die zijn neergelegd in de Uitvoeringsafspraken. Enerzijds was toen allang bekend, reeds voordat het onderzoek van start ging, dat het om lichte niet intentionele schendingen ging en anderzijds werd tot dat onderzoek besloten met voorbijgaan aan het principe van de Onpartijdige handhaving, omdat de coalitiefracties dat besluit met elkaar hadden genomen tijdens een geheime gemeenteraadsvergadering. Daarmee was het dus de facto geen objectief onderzoek meer, maar een politiek gemotiveerd onderzoek. En dat is strijdig met de geldende regels. De wnd. burgemeester heeft de gemeenteraad bijeen geroepen en tijdens een geheime vergadering de steun van de coalitiefracties georganiseerd om wat een onpartijdig objectief onderzoek had behoren te zijn te sturen in de richting van een politiek gemotiveerd onderzoek. De oppositiefracties deden hieraan niet mee.
Als we vervolgens kijken naar de wijze waarop de procedures zijn gevolgd, stuiten we ook op tegenstrijdigheden met wat sinds 2016 de regel is. In het midden van de paragraaf “Twijfels t.a.v. het handelen van een ander raadslid” staat de volgende zin: (…) “De raad vermijdt daarbij iedere partijpolitieke bevangenheid”. (…). Doordat de wnd. burgemeester de zaak politiek maakte door een geheime raadsvergadering uit te roepen, waarbij het principe van de Onpartijdige handhaving werd geschonden heeft de gemeenteraad, of beter hebben in elk geval de aanwezige leden van de gemeenteraad hoofdzakelijk bestaande uit leden van de coalitiefracties, zich niet gehouden aan de procedureafspraak om ‘iedere partijpolitieke bevangenheid’ te vermijden. Feitelijk zou op basis van deze informatie het enig juiste besluit toen op dat moment al zijn geweest om hier een punt te zetten en de hele zaak af te blazen. Maar vreemd genoeg gebeurde het tegenovergestelde.
Want nadat een rapport was vervaardigd werd, wederom tijdens een geheime vergadering, op 24 februari 2022 besloten tot het laten doen van aangifte bij het Openbaar Ministerie. En weer waren slechts leden van de coalitiefracties hierbij betrokken! Daarmee was dus wederom schending van het principe van Onpartijdige handhaving in het geding, alsmede de schending van de aan te nemen rollen door de wnd. burgemeester, de griffier en de betreffende raadsleden in het geding. Er was sprake van ‘partijpolitieke bevangenheid’, die feitelijk vermeden had dienen te worden. Net als andere fracties heeft onze fractie zowel voor de geheime vergadering van december als voor de geheime vergadering van februari aan de bel getrokken, maar de coalitiefracties luisterden niet. Op voorhand was duidelijk dat deze zaak hoofdzakelijk op grond van partijpolitieke motieven was ingegeven. En dat was en is feitelijk tegen de regels.
Als we kijken naar een chronologisch verloop van de gebeurtenissen dan vallen enkele zaken op. Het politieke besluit om een rapport op te laten stellen valt in de geheime vergadering van december 2021. Het politieke besluit om gevolg te geven aan het rapport valt in februari 2022, wederom tijdens een geheime vergadering. Het zijn de facto coalitiebesluiten, vermomd als raadsbesluiten, aangezien bijna de helft van de raadsleden niet aanwezig was. De oppositie neemt er niet aan deel. Kritische leden van enkele coalitiefracties haakten af en leden van de oppositiefracties waren niet aanwezig of liepen uit protest bij de geheime vergaderingen weg. Kennelijk omdat zij zich ook niet met de omstreden handelswijze konden verenigen.
De verkiezingen vonden plaats op 16 maart 2022 en daags daarna, op 18 maart, meldde GKN Fokker dat Fokker Elmo uit Hoogerheide de productie in Papendrecht ging concentreren, net als Fokker Landing Gear uit Helmond. Met die mededeling was er feitelijk geen nader onderzoek meer nodig. Het ging er blijkbaar om deze nieuwsfeiten over de verkiezingen voor de gemeenteraad heen te tillen.
Achteraf kan geconcludeerd worden dat de coalitiepartijen niet zijn geslaagd in hun aanvankelijke opzet, dat de gemeente veel geld in een kansloze procedure heeft verloren zonder dat er nieuwe feiten aan het licht zijn gekomen. Kortom, een enorme verspilling van energie en gemeenschapsgeld achter de schermen. De gevolgde procedures werden niet correct door de gemeente doorlopen: een aanzet tot het inroepen van het strafrecht is de facto misbruikt voor politieke doeleinden van de coalitiefracties. Er is geen respect getoond voor de afspraak bij onderzoek de afspraak te eerbiedigen: “De raad vermijdt daarbij iedere partijpolitieke bevangenheid”. De gemeente heeft derhalve in het geheim een procedure gevoerd, waarbij van tevoren door de oppositiefracties al de nodige serieuze vraagtekens werden gesteld, maar naar de oppositie werd de facto totaal niet geluisterd. Ook is deze zaak een aantal keren in het fractievoorzittersoverleg besproken onder het motto ‘beter ten halve gekeerd, dan ten hele gedwaald’. Maar de coalitiefracties hielden zich doof voor valide inhoudelijke en procedurele argumenten.
De coalitiepartijen hebben voor hun eigen gewin veel gemeenschapsgeld uitgegeven aan rapporten, juridische advisering en ambtelijke inzet. Maar het heeft de gemeente uiteindelijk helemaal niets opgeleverd. Het is evident dat het strafrecht niet ingezet mag worden als politiek drukmiddel, want dan schiet de lokale politiek zijn doel voorbij. Op het moment dat de gemeenteraad zichzelf niet meer aan zijn eigen regelgeving en afspraken houdt dan is het spreekwoordelijke hek van de dam. Het zou goed zijn hiernaar nog eens professioneel en objectief door onafhankelijke deskundigen te laten kijken.
