De Italiaanse burgerbeweging 'Mammenopfas' heeft succes geboekt bij de strijd tegen de PFAS-schade in de regio Veneto, Noord-Italië. Onafhankelijk Papendrecht onderhoudt al jaren contact met deze kritische burgers. In de afgelopen jaren hebben wij regelmatig bericht over hun acties en over onze acties tegen de PFAS-schade in onze regio Drechtsteden.
Op 11 februari 2019 gaf Onafhankelijk Papendrecht een persbericht (hieronder) uit naar aanleiding van de constatering dat de emissies bij Chemours nog steeds te hoog waren. Destijds liet de Provincie Zuid-Holland weten dat Chemours verplicht werd om een partij vloeibaar FRD-houdend afval afkomstig uit Dordrecht bij het failliete Italiaanse bedrijf Miteni retour te nemen. Ook zou de indirecte lozing in rivier de Merwede van de GenX stof FRD-903 verder worden gereduceerd. Het probleem dat zich destijds al ontvouwde was dat niet onderzocht was of een koolfilter wel in staat was de voorgestelde emissie reductie te realiseren. Een wetenschappelijke onderbouwing van dit streven naar emissiereductie ontbrak. Wij vonden en vinden dat nog steeds in bestuurlijke zin zorgwekkend.
De stof FRD-903 (GenX) is een perfluorverbinding met minder koolstofatomen en derhalve iets mobieler dan PFOA, waarvan toentertijd al werd vastgesteld dat het een zeer zorgwekkende stof was, dus zeer schadelijk voor de menselijke gezondheid en daarom werd deze stof verboden om in het milieu te lozen. Chemours toonde toen al weinig respect voor de Europese beginselen. Het milieubeleid van de Europese Unie berust op het voorzorgsbeginsel en het preventiebeginsel. Het beginsel dat milieuaantastingen bij voorrang aan de bron dienen te worden bestreden. En het beginsel dat de vervuiler betaalt. De drinkwaterbedrijven baseren zich op deze beginselen. Hun eis de emissies van (indirecte) lozing van perfluorverbindingen, zoals de stof FRD-903 (GenX), tot nul te reduceren, stuitte op weerstand bij Chemours.
In 2016 was gebleken dat de onderhavige stof aanwezig was in het (oever)grondwater dat wordt opgepompt ten behoeve van de zuivering tot drinkwater. Uit nader onderzoek kwam naar voren dat het gezuiverde water afkomstig was van de fabriek van Chemours in Dordrecht. Het afvalprobleem is nooit goed opgelost.
In een recent artikel Schadelijke gevolgen van PFAS komen nu pas voorzichtig aan het licht wordt aandacht gegeven aan deze problematiek. Op dit moment ontbreekt het aan politieke wil om het anders te doen.
'Gebruik fluor, chloor en broom niet'
Het kan jaren duren voordat goed is onderzocht welke gezondheidsschade nieuwe stoffen kunnen veroorzaken. Maar vaak is dat onderzoek niet eens nodig, zegt hoogleraar milieuchemie en toxicologie Jacob de Boer in een lesje scheikunde. Het periodiek systeem telt ruim honderd elementen, zoals kwik, fosfor en kalium. "Door die te combineren, kun je eindeloos veel stoffen maken. Maar er zijn er vier - de halogenen - waar je van af moet blijven: fluor, chloor, broom en jodium." Jodium wordt nauwelijks gebruikt door de industrie, maar die andere drie worden veel gebruikt: fluor in pfas, broom en chloor in brandvertragende stoffen. Die stoffen breken nauwelijks af. "Eigenlijk zou er een verbod moeten komen op gebruik in nieuwe stoffen", vindt De Boer. Maar telkens wanneer er zo'n verbod lijkt te komen, "hapert het weer ergens", zegt De Boer. "En als er een verbod komt op een specifieke stof, heeft de industrie wel een ander stofje op de plank liggen. Daar zit een atoom dan net aan de andere kant, waardoor die net zo schadelijke stof wel toegestaan is."
Politieke wil om het anders te doen ontbreekt
De politieke wil om het anders te doen ontbreekt dan ook vooral, zegt Annemarie van Wezel, hoogleraar ecologische milieukunde aan de Universiteit van Amsterdam. "Routinematig" worden nu minder dan 100 van de 350.000 stoffen gemonitord. Dat veranderen vraagt volgens haar om andere wetgeving en handhaving. Ze pleit ervoor om de verantwoordelijkheid veel meer bij fabrieken zelf te leggen. "Zeg tegen fabrieken: 'U bent verantwoordelijk om aan te tonen welke stoffen worden geloosd en in welke mate', in plaats van dat handhavers dat moeten controleren. Het kan, maar dan moet wel de wil er zijn." Zolang die wil er niet lijkt te zijn, ziet Jonker het somber in. "We moeten de kranen dichtdraaien. Op een gegeven moment gaat het fout, want heel veel stoffen komen in het milieu terecht. In datzelfde milieu groeit en leeft ook ons eten. Dat komt dus op ons bord. Ik trek aan de alarmbel, want waar zijn we met z'n allen mee bezig?"
