Opinieartikel

Opinie: De coronatoegangspas berokkent ons grote schade

Gepubliceerd in de Volkskrant op 25 september 2021

 

De coronapas is ingevoerd. Hiermee nemen we een onverantwoord groot risico met onze samenleving én onze democratische rechtstaat. We doen er verstandig aan dit glibberige pad per direct te verlaten.

 

Bijna 2 miljoen mensen hebben zich om allerlei redenen niet laten vaccineren. Met de invoering van de coronapas wordt er misschien wat ‘vaccinatieterrein’ gewonnen, maar de overwinning zal een pyrrusoverwinning zijn. Wellicht dat een aantal ongevaccineerden zich onder druk van de maatregelen alsnog zal laten vaccineren, maar dit zal hoogstwaarschijnlijk niets veranderen aan hun inhoudelijke standpunt. De regering wint met de pas geen harten. Integendeel, willens en wetens staat ze toe dat een toch al krakende samenleving verkilt.

 

Om ons heen zien wij dat het coronadebat leidt tot beschadigde vriendschappen en familierelaties en verwijten over en weer. Een als heroïsch voorgestelde strijd met een virus, ontaardt nu in een strijd met elkaar. Is dit echt de samenleving die we willen?

 

Redelijke alternatieven

Er zijn zoveel redelijke alternatieven voor de weg die onze regering nu inslaat, dat het onbegrijpelijk is wat nu gebeurt. Een alternatief is goed kijken naar de reële dreiging en onderscheid maken naar risicogroepen en die bescherming aanbieden.

 

Daarnaast zou onze regering zich sterk kunnen maken voor een andere inrichting van de zorg. Want ons zorgstelsel lijkt inmiddels de kern van het probleem. We sturen in de zorg zo nadrukkelijk op financieel rendement dat we er niet in slagen om een relatief eenvoudig capaciteitsprobleem op te lossen. Een stelselverandering lijkt een langetermijnoplossing. Maar tijdelijke coronaziekenhuizen waar we het personeel bijvoorbeeld dubbel betalen, zouden alvast veel problemen kunnen oplossen.

 

Alle opmerkingen ten spijt dat het lastig is om personeel te vinden, blijft het een feit dat we in de afgelopen 10 jaar meer dan tienduizend zorgmedewerkers naar huis hebben gestuurd. Wegbezuinigd. Ironisch en pijnlijk tegelijk is dat de onderhandelingen over de cao voor zorgpersoneel al maanden muurvast zitten.

 

Voor- en nadelen

Als je als samenleving een coronapas invoert, moet je heel zeker zijn van de voordelen. Weten we inmiddels echt zeker dat de voordelen van deze pas opwegen tegen de nadelen? In het Verenigd Koninkrijk is besloten de pas niet in te voeren. De voordelen zijn te onduidelijk. In Denemarken schrappen ze de reeds ingevoerde pas. Formeel vanwege de hoge vaccinatiegraad. In werkelijkheid omdat de toegevoegde waarde nihil is.

 

Er zijn ook hier weinig medici die echt geloven dat de pas een positieve bijdrage aan de publieke gezondheid gaat leveren. Wel is vrijwel iedereen het erover eens dat er een vorm van schijnveiligheid wordt geïntroduceerd. Ook gevaccineerde mensen blijken (helaas) besmettelijk te kunnen zijn.

 

Naast de verkilling van de samenleving en de onduidelijke voordelen, zal de coronatoegangspas ook de sociaaleconomische tweedeling in onze samenleving verder vergroten. Of je je als ongevaccineerde laat testen zal onder andere gaan afhangen van je economische situatie. De testlocaties zitten voor de meeste mensen niet om de hoek. Gemakshalve lijken we bij de invoering van de coronapas te zijn vergeten dat mensen met een krappe beurs ook een beperkte actieradius hebben. De coronatoegangspas sluit arme mensen harder uit dan rijkere mensen.

 

De olifant in de kamer is bovendien de relatief grote groep Nederlanders van allochtone komaf die zich niet wil laten vaccineren. Naast verdere sociaaleconomische tweedeling nemen we met de invoering van de coronapas zodoende ook nog eens het risico van etnische tweedeling op de koop toe.

 

Consensus

Het lijkt erop dat we hard op weg zijn te vergeten dat democratie niet gaat om winnen (de helft + 1), maar om het bereiken van brede consensus. Anders gezegd: democratie gaat om gelijkspelen. Nu wordt geprobeerd te winnen ten koste van alles, zelfs van de spelregels – onze grondrechten.

 

Onze overheid gaat steeds verder in haar pogingen om grip te krijgen op haar burgers. In een democratie, waarbij de macht bij het volk ligt in plaats van bij de overheid, is dit de omgekeerde wereld. In een democratie dient de overheid het volk in plaats van dat zij het beheerst. De invoering van de coronapas zet ongelooflijk veel zaken in onze samenleving onnodig op scherp. Zozeer zelfs dat we met elkaar de deur naar geweld op een kier zetten; getuige de ontluisterende, maar ook te verklaren oproepen tot burgerlijke ongehoorzaamheid.

 

Het is tijd dat we deze ontwrichting van onze samenleving met alle gevaccineerden en ongevaccineerden samen stoppen.

 

Aart Nederveen is hoogleraar UvA/Amsterdam UMC, Yke Bauke Eisma is universitair docent TU Delft en Anton van den Beukel is jurist en ondernemer.

Mona Keijzer verlaat landelijke politiek